Ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και τα αυτιά του Μίδα. Μια προσωπική άποψη
Τον τελευταίο καιρό παρακολουθώ με ενδιαφέρον όλες τις συλλογικές συναντήσεις που γίνονται στην πόλη μας σχετικά με το θέμα του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς –Αλεξανδρούπολης. Είναι χαρακτηριστικό το ύφος αυτών των συναντήσεων, καθώς και οι θέσεις των φορέων και των πολιτικών προσώπων επί του θέματος γιατί είναι ενδεικτικό του κλίματος που διαμορφώνεται στην περιοχή μας λόγω της περιορισμένης επίσημης ενημέρωσης και της σιωπής των αρχόντων σχετικά με την εγκατάσταση του έργου. Έτσι, με μεγάλη μου ανησυχία είδα επανειλημμένα να εκφράζονται ακόμα και αντιφατικές απόψεις εμφανώς και επί τάπητος.
Με στοιχειώνουν οι άστοχες φράσεις που δεν σημαίνουν τίποτε αλλά παρά ταύτα δημιουργούν εντυπώσεις. Γίνομαι σαν τον κουρέα του Μίδα, που έσκαψε ένα λάκκο για να θάψει την κρυφή του γνώση ότι «ο βασιλιάς έχει αυτιά γαϊδάρου». Γι’ αυτό, καταθέτω την δική μου μαρτυρία για μια χαρακτηριστική άποψη που άκουσα επανειλημμένα να προβάλλεται από επίσημα χείλη, -την πιο άστοχη κατά τη γνώμη μου- σχετικά με την στάση που πρέπει να τηρηθεί από τους πολιτικούς σχετικά με τον αγωγό: «Κάνουμε πολιτική, όχι οικολογία…..».
Αυτή η άποψη, αποπροσανατολίζει οικτρά διότι μεταξύ άλλων παρουσιάζει το θέμα της περιβαλλοντικής προστασίας σαν πρόβλημα κάποιας μειοψηφίας κινδυνολόγων της τοπικής κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα η πολιτική-αναπτυξιακή διάσταση του έργου εξαίρεται υπέρμετρα άνευ όρων. Αυτή είναι η πλάνη των πολλών σχετικά με τον αγωγό. Όμως, όποιος χωρίζει την περιβαλλοντική από την πολιτική διάσταση, χάνει την ουσία.
Το πρόβλημα που προβάλλει για όλους μας από την επόμενη μέρα της ενδεχόμενης εγκατάστασης του αγωγού είναι αφοπλιστικά πρωτογενές: Επιβίωση.
Έτσι απλά, ένα έργο σαν κι’ αυτό με διαρκή λειτουργική ρύπανση όπως αποδεικνύουν επίσημα στοιχεία, θα μπορούσε να μας φέρει αντιμέτωπους με τον παλιό μας εφιάλτη της Επιβίωσης σε ένα άξενο περιβάλλον. Μας γυρνά (τοπικά) αιώνες πίσω στην ιστορία της εξέλιξης του είδους μας. Και ατυχώς, αυτό ακριβώς είναι και πολιτικό θέμα.
Όταν όλα οδηγούν προς τα εκεί, ακόμα και η μνεία αναπτυξιακών δράσεων αειφορίας και περιβαλλοντικής μέριμνας παράλληλα με την εγκατάσταση και λειτουργία του πετρελαιαγωγού, μοιραία αποτελεί φενάκη και σχήμα οξύμωρο και δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις χρυσώνοντας την πικρή και δυσοίωνη όψη των πραγμάτων.
Πώς αποτιμάται με αριθμούς η περιβαλλοντική υποβάθμιση η οποία μάλιστα κάποια στιγμή θα μπορούσε να υπερβεί τα όρια της περιοχής και να επεκταθεί;
Έχει υπολογίσει ποτέ κανείς με πόσα εκατομμύρια σε χρήμα αντισταθμίζεται η απώλεια της ποιότητας της ζωής και η οξεία ή χρόνια υποβάθμιση της υγείας αυτών που θα είναι οι τελικά και άμεσα θιγόμενοι από τις καθημερινές λειτουργικές επιπτώσεις μιας τέτοιας επένδυσης;
Φοβούμαι ότι η οποιαδήποτε οικονομική επανόρθωση θα είναι άνευ ουσιαστικής σημασίας, και θα είναι η τραγική ειρωνεία που θα βιώσουμε αργά ή γρήγορα πρώτοι εμείς οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής σαν συνέπεια της εγκατάστασης του έργου. Έτσι, αδυνατώ να δω κάποια αντισταθμιστικά οφέλη πρακτικής σημασίας σ’ αυτή την περίπτωση.
Με βάση όλα αυτά, τί θέση θα μπορούσε να έχει ο πετρελαιαγωγός στη ευρύτερη περιοχή της Θράκης;
Είναι από κοινού αποδεκτό ότι το σημαντικότερο κεφάλαιο όπου θα μπορούσαμε ρεαλιστικά να επενδύσουμε στην περιοχή μας, είναι το περιβάλλον και μάλιστα με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες και τον πλούτο που παρουσιάζει. Δεν είναι τυχαίο ότι παράλληλα με την εγκατάσταση του αγωγού, κυκλοφορεί και η ασαφής μέχρι στιγμής επίσημη δήλωση ότι θα ληφθούν μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος. Όμως, εξ’ ορισμού είναι αδιανόητο να προγραμματίζει κανείς την «προστασία» βιοτόπων που βρίσκονται στο κέντρο μιας βιομηχανοποιημένης περιοχής. Λογικά, η ύπαρξη των βιοτόπων θα έπρεπε να υπαγορεύει και το ύφος της πολιτικής της ανάπτυξης, αλλά με προτάσεις πραγματικών αειφόρων δράσεων, όπως οι εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας.
Η μέχρι τώρα διεθνής και τοπική εμπειρία έχει δείξει ότι όποιος συζητά την εγκατάσταση και λειτουργία του συγκεκριμένου αγωγού (ακόμα και με προϋποθέσεις ύψιστης ασφάλειας), όχι μόνο αποδέχεται το πρόβλημα με όλες τις δυσοίωνες διαστάσεις του και αμείωτο το ενδεχόμενο εκτροπής, αλλά επιπλέον καταλήγει να συζητά το θέμα σε λάθος βάση αποδεχόμενος έναν Δούρειο Ίππο. Άλλωστε, είναι γνωστή η αδυναμία ανάληψης πρωτοβουλιών ή δράσεων των αρχών σε καταστάσεις ακόμα και ήσσονος μεγέθους τοπικών κρίσεων.
Η λύση του προβλήματος βρίσκεται στην κατηγορηματική και άνευ όρων άρνηση της εγκατάστασης του αγωγού. Αν υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής του Έβρου, δεν μπορούν να έχουν σχέση και συμβατότητα με ένα έργο με τέτοιο καθολικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Επιπλέον, η ποιότητα της ζωής είναι δικαίωμα αδιαπραγμάτευτο για τον καθένα μας, και η λειτουργία του πετρελαιαγωγού είναι έννοια ασύμβατη με αυτήν.
Τέλος, εδώ διαφαίνεται και ένα άλλο υπαρκτό σενάριο που θα προκύψει σε ορατό χρονικό ορίζοντα, διότι τα αποθέματα πετρελαίου εξαντλούνται και ο αγωγός δεν θα λειτουργεί για πάντα. Εν τω μεταξύ έχουν αναφερθεί θέσεις εργασίας που θα προκύψουν (πόσες άραγε, σε σχέση με εκείνες που θα χαθούν;) σε σχέση με τον αγωγό, η αύξηση του πληθυσμού της Αλεξανδρούπολης σε 100-150.000 κατοίκους (άραγε από πού θα έρθουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Μήπως ο πληθυσμός της πόλης μας θα αυξηθεί σε βάρος της ενδοχώρας;) και έχει τονιστεί (σαν ιδιαίτερης σημασίας θετικό στοιχείο) το ενδεχόμενο όλη η τοπική οικονομία να προσανατολιστεί σε δράσεις που θα σχετίζονται με τον αγωγό. Αυτά, μαζί με τα χρήματα-διόδια της διέλευσης του πετρελαίου αναμένονται (όλως αφελώς και αορίστως) να είναι τα οφέλη για την τοπική κοινωνία. Εκ των πραγμάτων όμως κάποτε θα εγκαταλειφθεί το σχέδιο, κι’ όλος αυτός ο τόπος θα μείνει μετέωρος και θα έχει χρεωθεί άλλο ένα πρόβλημα που πριν δεν υπήρχε.
Όλοι το γνωρίζουμε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις τα πράγματα δεν μπορούν να παλινδρομίσουν, και η επαναπροσαρμογή στη νέα κατάσταση που θα προκύψει φαίνεται μάλλον ανέφικτη.
Και όχι μόνο. Θα είναι ένα ακόμα (τοπικό) πισωγύρισμα στην ιστορία του είδους μας.
Ας πούμε λοιπόν το πρόβλημα με το όνομά του : Ο βασιλιάς είναι γυμνός! Μήπως είμαστε όλοι μας τυφλοί και δεν μπορούμε να το δούμε;
Αλεξανδρούπολη 4 Μαϊου 2007
Γιάννης Τέντες
Επικ. Καθηγητής Βιοχημείας Τμ. Ιατρικής Δ.Π.Θράκης
itentes@med.duth.gr
Με στοιχειώνουν οι άστοχες φράσεις που δεν σημαίνουν τίποτε αλλά παρά ταύτα δημιουργούν εντυπώσεις. Γίνομαι σαν τον κουρέα του Μίδα, που έσκαψε ένα λάκκο για να θάψει την κρυφή του γνώση ότι «ο βασιλιάς έχει αυτιά γαϊδάρου». Γι’ αυτό, καταθέτω την δική μου μαρτυρία για μια χαρακτηριστική άποψη που άκουσα επανειλημμένα να προβάλλεται από επίσημα χείλη, -την πιο άστοχη κατά τη γνώμη μου- σχετικά με την στάση που πρέπει να τηρηθεί από τους πολιτικούς σχετικά με τον αγωγό: «Κάνουμε πολιτική, όχι οικολογία…..».
Αυτή η άποψη, αποπροσανατολίζει οικτρά διότι μεταξύ άλλων παρουσιάζει το θέμα της περιβαλλοντικής προστασίας σαν πρόβλημα κάποιας μειοψηφίας κινδυνολόγων της τοπικής κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα η πολιτική-αναπτυξιακή διάσταση του έργου εξαίρεται υπέρμετρα άνευ όρων. Αυτή είναι η πλάνη των πολλών σχετικά με τον αγωγό. Όμως, όποιος χωρίζει την περιβαλλοντική από την πολιτική διάσταση, χάνει την ουσία.
Το πρόβλημα που προβάλλει για όλους μας από την επόμενη μέρα της ενδεχόμενης εγκατάστασης του αγωγού είναι αφοπλιστικά πρωτογενές: Επιβίωση.
Έτσι απλά, ένα έργο σαν κι’ αυτό με διαρκή λειτουργική ρύπανση όπως αποδεικνύουν επίσημα στοιχεία, θα μπορούσε να μας φέρει αντιμέτωπους με τον παλιό μας εφιάλτη της Επιβίωσης σε ένα άξενο περιβάλλον. Μας γυρνά (τοπικά) αιώνες πίσω στην ιστορία της εξέλιξης του είδους μας. Και ατυχώς, αυτό ακριβώς είναι και πολιτικό θέμα.
Όταν όλα οδηγούν προς τα εκεί, ακόμα και η μνεία αναπτυξιακών δράσεων αειφορίας και περιβαλλοντικής μέριμνας παράλληλα με την εγκατάσταση και λειτουργία του πετρελαιαγωγού, μοιραία αποτελεί φενάκη και σχήμα οξύμωρο και δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις χρυσώνοντας την πικρή και δυσοίωνη όψη των πραγμάτων.
Πώς αποτιμάται με αριθμούς η περιβαλλοντική υποβάθμιση η οποία μάλιστα κάποια στιγμή θα μπορούσε να υπερβεί τα όρια της περιοχής και να επεκταθεί;
Έχει υπολογίσει ποτέ κανείς με πόσα εκατομμύρια σε χρήμα αντισταθμίζεται η απώλεια της ποιότητας της ζωής και η οξεία ή χρόνια υποβάθμιση της υγείας αυτών που θα είναι οι τελικά και άμεσα θιγόμενοι από τις καθημερινές λειτουργικές επιπτώσεις μιας τέτοιας επένδυσης;
Φοβούμαι ότι η οποιαδήποτε οικονομική επανόρθωση θα είναι άνευ ουσιαστικής σημασίας, και θα είναι η τραγική ειρωνεία που θα βιώσουμε αργά ή γρήγορα πρώτοι εμείς οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής σαν συνέπεια της εγκατάστασης του έργου. Έτσι, αδυνατώ να δω κάποια αντισταθμιστικά οφέλη πρακτικής σημασίας σ’ αυτή την περίπτωση.
Με βάση όλα αυτά, τί θέση θα μπορούσε να έχει ο πετρελαιαγωγός στη ευρύτερη περιοχή της Θράκης;
Είναι από κοινού αποδεκτό ότι το σημαντικότερο κεφάλαιο όπου θα μπορούσαμε ρεαλιστικά να επενδύσουμε στην περιοχή μας, είναι το περιβάλλον και μάλιστα με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες και τον πλούτο που παρουσιάζει. Δεν είναι τυχαίο ότι παράλληλα με την εγκατάσταση του αγωγού, κυκλοφορεί και η ασαφής μέχρι στιγμής επίσημη δήλωση ότι θα ληφθούν μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος. Όμως, εξ’ ορισμού είναι αδιανόητο να προγραμματίζει κανείς την «προστασία» βιοτόπων που βρίσκονται στο κέντρο μιας βιομηχανοποιημένης περιοχής. Λογικά, η ύπαρξη των βιοτόπων θα έπρεπε να υπαγορεύει και το ύφος της πολιτικής της ανάπτυξης, αλλά με προτάσεις πραγματικών αειφόρων δράσεων, όπως οι εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας.
Η μέχρι τώρα διεθνής και τοπική εμπειρία έχει δείξει ότι όποιος συζητά την εγκατάσταση και λειτουργία του συγκεκριμένου αγωγού (ακόμα και με προϋποθέσεις ύψιστης ασφάλειας), όχι μόνο αποδέχεται το πρόβλημα με όλες τις δυσοίωνες διαστάσεις του και αμείωτο το ενδεχόμενο εκτροπής, αλλά επιπλέον καταλήγει να συζητά το θέμα σε λάθος βάση αποδεχόμενος έναν Δούρειο Ίππο. Άλλωστε, είναι γνωστή η αδυναμία ανάληψης πρωτοβουλιών ή δράσεων των αρχών σε καταστάσεις ακόμα και ήσσονος μεγέθους τοπικών κρίσεων.
Η λύση του προβλήματος βρίσκεται στην κατηγορηματική και άνευ όρων άρνηση της εγκατάστασης του αγωγού. Αν υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής του Έβρου, δεν μπορούν να έχουν σχέση και συμβατότητα με ένα έργο με τέτοιο καθολικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Επιπλέον, η ποιότητα της ζωής είναι δικαίωμα αδιαπραγμάτευτο για τον καθένα μας, και η λειτουργία του πετρελαιαγωγού είναι έννοια ασύμβατη με αυτήν.
Τέλος, εδώ διαφαίνεται και ένα άλλο υπαρκτό σενάριο που θα προκύψει σε ορατό χρονικό ορίζοντα, διότι τα αποθέματα πετρελαίου εξαντλούνται και ο αγωγός δεν θα λειτουργεί για πάντα. Εν τω μεταξύ έχουν αναφερθεί θέσεις εργασίας που θα προκύψουν (πόσες άραγε, σε σχέση με εκείνες που θα χαθούν;) σε σχέση με τον αγωγό, η αύξηση του πληθυσμού της Αλεξανδρούπολης σε 100-150.000 κατοίκους (άραγε από πού θα έρθουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Μήπως ο πληθυσμός της πόλης μας θα αυξηθεί σε βάρος της ενδοχώρας;) και έχει τονιστεί (σαν ιδιαίτερης σημασίας θετικό στοιχείο) το ενδεχόμενο όλη η τοπική οικονομία να προσανατολιστεί σε δράσεις που θα σχετίζονται με τον αγωγό. Αυτά, μαζί με τα χρήματα-διόδια της διέλευσης του πετρελαίου αναμένονται (όλως αφελώς και αορίστως) να είναι τα οφέλη για την τοπική κοινωνία. Εκ των πραγμάτων όμως κάποτε θα εγκαταλειφθεί το σχέδιο, κι’ όλος αυτός ο τόπος θα μείνει μετέωρος και θα έχει χρεωθεί άλλο ένα πρόβλημα που πριν δεν υπήρχε.
Όλοι το γνωρίζουμε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις τα πράγματα δεν μπορούν να παλινδρομίσουν, και η επαναπροσαρμογή στη νέα κατάσταση που θα προκύψει φαίνεται μάλλον ανέφικτη.
Και όχι μόνο. Θα είναι ένα ακόμα (τοπικό) πισωγύρισμα στην ιστορία του είδους μας.
Ας πούμε λοιπόν το πρόβλημα με το όνομά του : Ο βασιλιάς είναι γυμνός! Μήπως είμαστε όλοι μας τυφλοί και δεν μπορούμε να το δούμε;
Αλεξανδρούπολη 4 Μαϊου 2007
Γιάννης Τέντες
Επικ. Καθηγητής Βιοχημείας Τμ. Ιατρικής Δ.Π.Θράκης
itentes@med.duth.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου